Hoşgeldin Amazon.

Yıl 1998.

Kaliforniya’nın Santa Barbara şehrindeyim. Saat epey geç olmuş. Ofiste kimsecikler kalmamış. Ben masamda oturmuş internette araştırma yapıyorum. Gözlerim ekrana bakmaktan sulanmış ve kendimi işe öyle kaptırmışım ki, masa telefonum kulağımın dibinde birden çalınca irkiliyorum.

Arayan Dean.

Dean, şirketin en başarılı yazılımcılarından. Sinirleri alınmış ruh hali ve sorunları hızlıca çözen bir zekası var. Bu sakin ruh hali, İstanbul’un beyaz yakalı çalışanında ancak yüksek dozlu antidepresanlarla mümkün oluyor. Şehrin doğayla inanılmaz uyumlu olmasından mıdır yoksa ülkenin en iyi iklim şartlarına sahip bir şehrinde yaşıyor olmasından mıdır bilinmez, Dean’in bu sakin ve dingin hali hiç değişmez.

“Ne oldu Dean, rüyanda beni mi gördün?”

“Hayır. Sen evini ofise mi taşıdın?”

“Taşımadım ama sanırım fena fikir değil!”

“Amazon çok ilginç büyüyor. Konuşmamız lazım.”

Dean, ofisime arabayla 5 dakikalık bir mesafede farklı bir binada çalışıyordu. Bu şehir küçüktü ve her yer en fazla 15 dakikalık mesafedeydi zaten. Şehri çekici yapan en önemli faktörse Internet’in çıkış yeri olmasıydı. Biraz da bundan olsa gerek, sağım solum internet üzerinden iş modeli geliştirerek yeni şirket kuran girişimlerle ve girişimcilerle doluydu.

“Tamam, birazdan ordayım, Dean.”

“Fati, Amazon inanılmaz bir yer!” (Fatmanur diyemeyenler için Fati kısaltması rahat geliyordu.)

“Evet, bende takılmış siteyi inceliyordum burada.”

“Ticareti nasıl değiştirdiklerine bak! Sloganları, şirketin ismi herşey aklımızı başımızdan alacak şekilde ilerliyor.”

Ve o akşam oturduk, Amazon üzerine enine boyuna konuştuk. Kendi işimizle nasıl entegre edebileceğimiz, ne tür ürünler geliştirebileceğimiz, kendimiz nasıl bir iş kurabileceğimiz üzerine kafa yorduk.

Kaliforniya’da hayat bir çoğumuz için böyleydi. Düşünmek, incelemek, araştırmak, farklı alanlarda hareket eden insanlarla aynı ortamda fikir paylaşmak, sonra uygulama için hareket almak. Döngü buydu.

O günden bugüne 19 yıl geçti.

Amazon, satışların sadece online yapılabildiği bir kanal olmanın çok ötesinde bir vizyon ve öngörü ile hareket etti. Ve bugün Amazon bir e-ticaret ve bulut bilişim (cloud computing) şirketi olarak tanımlanıyor. Fakat daha çok, dünyanın en büyük perakende şirketi olarak biliniyor. Dünyanın en değerli markaları sırasında Amazon başı çekiyor; kurucusu Jeff Bezos ise $105 milyar servetiyle, dünyanın en zengin iş insanı listesine giriyor.

Zengin Olmak mı? Başarılı bir Şirket Kurmak mı? Yeniliği Ayaklandırmak mı?

Amazon kurulduktan yedi yıl sonra kar elde etti.  2017 yıl sonu net gelirini $3.03 milyar dolar olarak açıkladı.

Bu süreç içerisinde bir dolu şirketi stratejik olarak bünyesine kattı. imdb.com, alexa.com, zappos.com ve diapers.com gibi yüzü aşkın şirketi satın aldı. Bunların dışında inovatif teknolojilere ve farklı alanlara da yatırımlar yapmaya devam etti. Örneğin, dağıtım merkezlerinin robotlarla yönetimi üzerine sistemler geliştiren Kiva Systems, bunlardan biri. Kiva robotları, ürünlerin hangi rafta olduğunu tesbit ediyor, raflarından alıp depo çalışanlarına getiriyor. Çalışanlarda ürünü paketleyip, size getiriyor. Zappos.com ve Diapers.com Kiva Systems robotlarını kullanıyor.

2006 yılında kurulan ve her yıl hizmet çeşitliliğini %40 oranında artıran Amazon Web Services (AWS), Amazon’un bir iştiraki olan dünyanın en başarılı bulut bilişim firması. Öyle ki, %45 üzerinde pazar payı ile en güçlü üç rakibini dahi açık ara dışarıda bırakıyor. Yani AWS, Google, Microsoft ve IBM’in toplam %20 oranındaki payının 2 katından fazla!

AWS iki yıl önce yapay zeka ve derin öğrenme prensipleri ve algoritmalarıyla çalışan üç hizmeti piyasaya sundu. Amazon Lex, Amazon Polly ve Amazon Rekognition gerçekten faydalı yenilikler. Amazon Lex bir sohbet botu. Amazon Polly, akıllı konuşma sistemi; 47 farklı kadın ve erkek sesiyle 27 dilde yazıyı sese dönüştürebiliyor. Amazon Rekognition da resim tanımlama ve detaylı sınıflandırma sistemi. Yani bir fotoğrafta gördüğü kişinin ne derece mutlu olup olmadığını yada o kişinin hangi ülkenin yüz hatlarına sahip olduğunu biliyor. Bir de verdiği bilginin yüzde kaç oranında doğru olduğunu belirtiyor!

Amazon, hemen hemen her sektörü dönüştürebilecek öngörüye ve müşterilerin “kötünün iyisi” diye seçmek zorunda olduğu hizmet anlayışlarına dur deme cesaretine de sahip. Örneğin bu yıl sağlık alanına el atıyor. Berkshire Hathaway ve JP Morgan Chase ile beraber yeni bir sağlık sigortası şirketi kuracaklarını ve öncelikle 1.2 milyon civarında olan kendi çalışanlarına yönelik yüksek kaliteli, şeffaf ve basit anlaşılır sağlık sigortası sağlayacaklarını açıkladılar. Bunu yaparken de kar amacı gütmeyen çözümler üreteceklerini açıkladılar. Sağlık sigortası maliyetlerinin yüksekliği ve şeffaflıktan uzak yapısının değişmesi gerektiğine ve toplum sağlığını korumak için yeni bir çabaya girmenin gerekli olduğuna inandıklarını açıkladılar. Bu açıklamanın ardından sigorta şirketlerinin hisselerinin ciddi oranda değer kaybına uğraması, pek de şaşırtıcı değil.

Bunlar bir yana, geçtiğimiz yıllarda oldukça ses getiren birkaç satın alma gerçekleşti. Bunlardan ilki The Washington Post ile oldu. 2013 yılında $250 milyon’a Jeff Bezos’un şahsen satın aldığı gazete yıllardır düşüşteydi. Bezos sadece 3 yıl içinde 140 yıllık şirketi gazete olmaktan çıkartıp bir medya ve teknoloji şirketi haline getirdi. 2017 yılında abone sayısını 1 milyonun üzerine çıkartan The Post, yönetsel olarak çok güçlü adımlarla ilerliyor.

Bezos, sadece vizyoner değil aynı zamanda işleri nasıl yönetmesi gerektiğini de çok iyi bilen bir teknokrat. Kanımca bir diğer kayda değer özelliği de ne istediğini gayet iyi biliyor olması. Bu üç özelliğin birleşimi de hareketini güçlendiriyor. Ticarette oyunun kurallarını belirlemesine imkan veriyor.

Ticaretin Tanımı, Yönü ve Şekli Değişiyor.

2017 yılının Ağustos ayında ise asıl devrim yaşandı. Amazon’un $13,7 milyar’a Whole Foods’u satın alması ticarette oyunun kurallarının değişeceğini netleştirdi. Devamı ippaworld.com’da

 

Fatmanur Erdogan tarafından kaleme alınan bu makale, Brand Map Dergisi Mart-Nisan 2018 sayısında yayınlanmıştır.

 

 

IPPA, Türkiye’de iletişim yönetimini pozitif psikoloji ve yaşam kalitesi odaklı stratejilerle birleştiren tek şirkettir. IPPA tarafından sunulanPozitif Liderlik Stratejileri, Yaşam Kalitesi Odaklı Sosyal SorumlulukProjeleri, Pozitif Psikoloji temelli Seminerler,  Kurumsal Sosyal Girişimcilik , Kurumsal Sosyal Marka Yönetimi ve diğer IPPA’ya özel eğitimler ve iletişim danışmanlık projeleriniz için info@ippaworld.com adresinden bize ulaşabilirsiniz.

Leave a Reply