Psikolojik İyi Oluş Nedir? | What is Psychological Well-Being?

Pozitif psikoloji bilimi, “iyi yaşam nedir?” sorusuna cevap arayan, psikolojik danışmanlığın bir alt alanı. Yaşam kalitemizi hangi faktörlerin neden ve nasıl artırdığını araştırıyor.


İyi oluş hali pozitif psikoloji biliminin bir çalışma alanıdır. İnsanın “kendini iyi hissetmesi ve iyi işlevde bulunması” olarak tanımlayabiliriz.


(Öznel) iyi oluş ile psikolojik iyi oluş birbirinden farklı iki kavramdır. Bu makalede psikolojik iyi oluş konusunu ele alacağız.

Pozitif psikolojinin çalışma alanlarından olan pozitif iyi oluş;

  • olumsuz duygularla baş edebilme ve hayata olumlu  bakabilme becerisidir. 
  • “erdemlere dayalı, yaşamın anlamını ve amacını bulmayı temel alan” bir yaklaşımdır.

Psikolojik iyi oluş düzeyi yüksek olan insanlar kendileriyle barışık, insan ilişkileri besleyici, özsaygıları yüksek, öğrenme ve gelişmeye açık, stresle başa çıkma güçleri yüksek, amaçları olan ve kendi yaşamlarında bir anlam bulan insanlardır. Bu nedenle de hayatlarının sorumluluklarını almış kişilerdir. 

Psikolojik iyi oluş önce insanın “kendini bilmesiyle” başlar. Sonra “kendi potansiyelini anlaması” gerekir. Ardından “o potansiyeli kullanması” ve hayatta yapmak istediklerini “gerçekleştirme çabası” içine girmesidir. Bu çabaya “kişinin kendini gerçekleştirmesi” deniyor. 

İnsanın kendini bilmesi için kendi duygu, düşünce ve davranışlarını gözlemlemeye başlaması gerekir. Hangi durumlarda öfkeleniyoruz? Hangi düşünceler duygularımızı tetikliyor? Bu duygu ve durumlarla nasıl başa çıkmayı seçiyoruz? Bu pencereden baktığımızda aslında psikolojik iyi oluşun temelinde kişinin gerçek benliği ile uyumlu yaşama becerisi yani özbilgisi bulunuyor.

Psikolojik iyi oluş haline sahip olanlarda bulunan özellikleri, pozitif psikoloji alanında çalışan Carol Ryff en kapsamlı şekilde tanımlayan psikologlardandır. Gelin şimdi Ryff’in tanımlamasına bir bakalım:

Psikolojik iyi oluş üzerine kabul edilen en kapsamlı model Dr. Carol Ryff tarafından açıklanır. 


Carol Ryff

Ryff’a göre psikolojik iyi oluş halinde olan bireyin işlevsel bir yaşam sürmesi için şu altı özelliğe sahip olması gerekir. 

(1) Kendini Kabul Etmesi Ve Kendiyle Barışık Olması

(2) Diğerleriyle Olumlu İlişkiler İçinde Olması

(3) Özerk Düşünebilmesi Ve Davranabilmesi

(4) Çevresel Hakimiyet

(5) Yaşamında Bir Amacinın Ve Anlamının Olması

(6) Hayatı Öğrenme Ve Gelişim Süreci Olarak Değerlendirebilmesi  


Kendini kabul etmek (self acceptance)

Kendini kabul etme dereceniz yüksekse: kendinize karşı düşünceleriniz olumludur, kişiliğinizin iyi yanlarını da iyi olmadığına inandığınız yanlarını da kabul edersiniz ve geçmişinizle ilgili olumlu hislere sahipsinizdir.

Kendini kabul etme dereceniz düşükse, kendinizden memnun değilsinizdir, geçmişteki hatalarınızdan kendinizi fazlasıyla sorumlu hissediyor ve eleştiriyorsunuzdur, olduğunuzdan başka biri olma ihtiyacınız vardır.

İnsan ilişkileri doyurucu olan (positive relations with others)

İnsan ilişkilerinizi doyurucuysa, sıcak kanlı, hayatından tatmin duyan, güvene dayalı ilişkilere sahipsinizdir. Başkalarının iyiliğini düşünürsünüz, güçlü bir empati yeteneğiniz vardır.

İnsanlarla ilişkilerin zayıfsa, güvene dayalı arkadaşlıkların yoktur. Kişilerarası ilişkilerinde sürekli sorunlar yaşıyorsundur. bir iletişiminz yoktur, kişilerarası ilişkilerinizde sürekli sorunlar yaşıyorsunuzdur.

Otonomi-Özgür düşünce ve hareket (autonomy)

Yüksek otonomiye sahipsen, kendi kararlarını kendi verebilen, bağımsız bir kişisindir. Düşüncelerinde sosyal baskılardan kendini arındırabilen, kendi duygu ve düşüncelerini regüle edebilen ve hayat prensiplerin doğrultusunda yaşayabilen birisindir.

Düşük otonomiye sahipsen, başkalarının hakkındaki değerlendirmelerine fazlasıyla kafa yoran, diğerlerinin yargılarına göre kararlar alarak yaşayan birisindir.

Gelişimine önem vermek

Kişisel gelişimine değer veriyorsan, kendin ve hayatta yapmak istediklerinle ilgili sürekli bir gelişim anlayışıyla hareket edersin. Hayatına baktığında nasıl gelişim gösterdiğini anlayabilirsin. Yeni deneyimlere açıksındır ve hayallerini gerçekleştirmek için sürekli bir çaban vardır. Zamanla kendini ve ihtiyaçlarını daha iyi anlar ve özbilgin yüksek şekilde hayatta efektifliğini artırırsın.

Kişisel gelişimin zayıfsa, hayatta sıkışmışlık yaşarsın, gelişmene ihtiyacın olmadığını ve yeterince geliştiğine inanırsın, hayattan sıkılır ve yeni tutum ve davranışlar geliştirmekte zorlanırsın.

Yaşamının bir amacı ve anlamı olması

Yaşamının anlamı olduğuna inanıyorsan, hayatında bazı hedeflerin vardır ve gittiğin yönün farkındasındır. Yaşamın içinden geçerken amaçlar doğrultusunda ilerler, geleceğe ümitle bakarsın.

Yaşamının anlamı zayıfsa, amaçsız ve hedefsiz dolaştığın günlerin sayısı yüksektir, yönünü kaybetmiş gibi hissedersin, geçmişinde yaşadıklarını anlamsız değerlendirebilir, geleceğe yönelik inançların zayıftır.

Zorluklarla başa çıkma becerilerine sahip olmak

Zorluklarla başa çıkma becerin yüksekse, çevrende olup bitenleri yönetebilmekte ustasındır. Komplex sorunları rahatlıkla kontrol altında tutabilme, elinin altında bulunan kaynakları iyi değerlendirebilme, değerlerinle uyumlu ortamları yaratabilmekte beceriklisindir.

Zorluklarla başa çıkma becerilerin düşükse, etrafındaki kontexti değiştirme ya da geliştirme konusunda güçsüzsündür. Etrafındaki imkanları fark etmeye nispeten kapalı ve hayatını kontrolun altında hissedişin zayıftır.


Kurumsal Eğitimler İçin

IPPA Positive Psychology Academy

fatmanur erdogan, pozitif psikoloji akademis, psikolojik iyi oluş

3 thoughts on “Psikolojik İyi Oluş Nedir? | What is Psychological Well-Being?

Comments are closed.